“Eskinin yıkıldığı ve yeninin henüz kurulamadığı bir dönemdeyiz.” Faruk Eczacıbaşı İstanbul Zeka ve Yetenek Zirvesi’nde bu tespiti yaptı.
Bence de dijital teknoloji; ekonominin, hukukun, sosyal düzenin üstüne okyanusa denk gelen göktaşı gibi düştü, dalga geliyor, ama biz hayat devam edecek gibi davranıyoruz. İnternette uyanmadık, sosyal medyada uyanmadık, yapay zeka geldi onu da görmezden geldik, hatta işi eğlenceye döktük resim ve videolarla.
İnsanlık olarak yeninin inşasını konuşmuyoruz, çözmeye çalıştığımız halen geçmişin sorunları; çevre kirliliği, iklim krizi, vs…
Dünya Sanat ve Bilim Akademisi üyesi, Beyin Cerrahı ve Nörobilim uzmanı Prof.Dr.Türker KILIC Oxford Sözlüğü tarafından yılın kelimesi olarak “brain rot”un seçilmesinin birden bire olmadığını, son 7-8 yılda “post-truth” ve “toxic” gibi kelimelerin seçildiğini hatırlattı. Yarattığımız bu görkemli uygarlığın karşılaştığımız sorunlara çözüm getiremediğine değindi.
Hala kavrayamadığımız konu; dünyanın insan için değil, insanın dünya için var olduğu. Her şey içinde bulunduğu ağ ile anlamlı. Bu zihinsel dönüşümü Türker Hoca orman-yaprak metaforu ile anlatıyor; ‘yaprağın’, ormanın kendisi için var olduğu zannından kurtularak, kendisinin ‘orman’ için olduğu gerçekliğini anlamasına benzetiyor.
Bütünü tanımlayan şey parçaları değil aralarındaki ilişki, yani enformasyon. Kendisin bu sözcüğe daha iyi anlatan bir önerisi var; “yaşamveri”.
Türker Hoca daha iyi ve güzel bir yaşam için zekanın ve çalışkanlığın önemli olduğunu ama asıl ihtiyacımız olan üç şeyin merak, iyilik ve yaratıcılık olduğunu söylüyor. Benim değer yaratmanın formülümle ne kadar örtüşüyor değil mi? Aferin bana! 😄Yok aferin; tasarım odaklı düşünme’nin.
Prof.Dr. Ferhunde Öktem Hoca’nın zeka konusunda konuşması da çok etkileyiciydi. Piaget’in kognitif gelişim teorisinden çocukların düşünce gelişimini aşamalarla açıklamasından bahsetti.
Duyusal motor (0-2 yaş)
Kendini dış dünyadan ayırt etme
İşlem öncesi (2-7 yaş)
Çevresindekileri sembollerle ifade etme
Ben merkezlilik
Somut işlemler (7-11)
Mantıksal düşünmeye başlama
Ben merkezlilikten uzaklaşma
Somut yollarla problem çözme
Soyut işlemler (11 + yaş)
Soyut düşünme
Değer sistemi geliştirme
Fikirlerle ilgilenme
Ama önceden sanıldığı gibi bu gelişimin anahtar açar-kapar gibi olmadığını, kültürel, duygusal durum ve bilişsel çeşitlilik faktörleriyle ileri yaşlarda da gözlenebileceğini anlattı. Örneğin dere yatağına ev yapmanın veya çaput bağlamanın işlem öncesi döneme (büyüsel düşünce) karşılık geldiğini söyledi.
Bir yanda bilimle beynin sınırlarını anlamaya çalışan, yapay zeka geliştiren insan, diğer yanda nazar boncuğunun kendisini nazardan koruyacağına inanan insan.
Üstüne üstlük bu iki kişi aynı kişi bile olabilir. Çok acayip şu insanevladı çook! 😄
PS1: Bahsedemediğim çok sayıda güzel konuşma vardı, umarım ileride…
PS2: der ya Dijital Akıl Kulübü üyeleriyle buluşmak da şahane oldu, bu konferanstan haberdar olmamı sağlayıp gelemeyen Dilek GEÇİT’e teşekkürlerimle
